بررسی حال و هوای تئاتر مشهد
از سالن های بی تماشاگر تا
حذف اثار مشهد در بخش چشم انداز!
مشهد تئاتر- جواد اشکذری
یکم: بدترین حالت برای هنر یک شهر مانند تئاتر مشهد، میتواند این وضعیت باشد که در حال پرکاری، حال خوبی نداشته باشد. با اینکه چند تئاتر در سالنهای تئاتر شهر اجرا میشدند؛ اما متاسفانه بهدلیل کیفیت پایین آثار، تماشاگران کمتری در تئاتر یافت میشوند و تئاتر بدون تماشاگر مصداق «آب در هاون کوبیدن است» است. نمایش «مردابنشینان» که کاری از گروه تئاتر نابینایان بود و از آثار جشنواره معلولان استان به شمار میآمد؛ متاسفانه بیشتر اجراهایش با کمتر از 10تماشاگر در سالنی با ظرفیت حدود 400صندلی بهروی صحنه رفت. متاسفانه نبود شورای فنی بهشدت تئاتر مشهد را بهسمت تئاتر «بدون تماشاگر» برده و نادیده گرفتن تماشاگر در سیاستهای تئاتری شهرمان، ما را بیشتر به سمت جدول و آمار میبرد.
دوم: نمایش «شهربازی» که از نمایشهای آذر و دی است، از تماشاگر نسبتا خوبی برخوردار بود و شب گذشته برای آخرین بار روی صحنه رفت و بهطورحتم، برای دومین بار تمدید نخواهد شد و این موضوع عدد نمایشهای در حال اجرای مشهد را به سه میرساند که همه آنها درباره واقعه عاشوراست. اجراهای «شب حادثه» به نویسندگی و کارگردانی مجید بخششیان تا 13دی در سالن کوچک حوزه هنری ادامه دارد و نمایش «نقلنامه عاشقی» بهنویسندگی راضیه ایرانی و کارگردانی شاپور ترکمنسرابی هم که با تبلیغات گسترده شهری در چند شب اول با تماشاگر اندک بهروی صحنه رفت، امید است تا 14دی با استقبال تماشاگر مواجه شود. این نمایش به سبک و شیوههای تلفیقی نقالی و نیز تعزیهخوانی در سالن اصلی تئاتر شهر مشهد اجرا میشود. اما اجرای نمایش دیگری هم در شهرمان جریان دارد که باعنوان «بصیرت عاشورایی» تا 12دی در مجتمع فرهنگیهنری امام خمینی(ره) بهروی صحنه خواهد رفت و به کمک جلوههای ویژه صوتی و تصویری مختلف، موضوعاتی مرتبط با مفهوم بصیرت و با نگاه به بازههای حساس تاریخ اسلام و وقایع دوران زندگی اهل بیت(ع) را بازسازی کردهاند. در این راستا چند نمایش دیگر مانند «دو یک به نفع بارسلونا» بهکارگردانی مهسا غفوریان، «تار شیشهای» بهکارگردانی کیوان صباغ، «دستهای سرخ خواهرم افراخته» بهکارگردانی بهناز طبسی در حال تمرین مجدد هستند تا بهزودی در «تئاترشهر» مشهد بهروی صحنه بروند. همچنین در چند روز گذشته چند نمایش دیگر از سوی شورای بازبینی مشهد، برای آنها پروانه نمایش صادر گردید که یکی از آنها «نمایش سه شب با مادوکس» نوشته ماتئی ویسنی و کارگردانی علیرضا اسدی بود که بهزودی با بازی امیراحسان امیرپور، محسن محمدی، پیام قلینژاد، صبا تحققی و جواد محمدزاده در نوبت اجرا قرار خواهد گرفت.
سوم: امروز حسن فریبرزراد، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد در نشستی با حضور هنرمندان تئاتر درصدد شنیدن آسیبهای تئاتر شهرمان است. این نشست که از سوی انجمن نمایش مشهد پیشنهاد شده، برای اولین بار در این چندسال اخیر برگزار خواهد شد تا مدیران و هنرمندان در کنار هم بهوضعیت روشنی از این هنر در مشهد برسند. به هرحال ما از نشست آسیبشناسانهای سخن میگوییم که این اداره کمتر نقشی در تولید و بهتر بگوییم هدایت در تولید و نیز اجرا یا بهتر بگوییم حمایت از هنرمندان برای بهتر اجرا کردن، ندارد. چون تئاتر یک شهر را چرخه تولید و اجرای آن بهصورت مستمر در طول سال شکل میدهد که این چرخه این روزها از سوی «تئاترشهر» انجام شده که از سوی معاونت هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی اداره میشود. به این نشست پیشنهاد میکنیم که برای برونرفت از مشکلات تئاتر مشهد به موضوعاتی چون «ضرورت هنر تئاتر برای مدیران هنری»، «ایجاد چرخه برنامهریزی شده تولید و اجرای تئاتر»، «تقویت تئاتر خصوصی در مشهد»، «به کارگیری بیشتر و بهتر از هنرمندان توانمند و نیز تحصیلکرده تئاتر»، «ایجاد فضای آموزشی و نیز حمایت از مقوله نقد در تئاتر»، «برنامهریزی برای برگزاری جشنوارههای تئاتر در مشهد» و... بپردازند.
چهارم: اما در هفتهای که گذشت نمایشنامهنویسان استان هم در مشهد دور هم جمع شدند تا با نگارش آییننامهای، کانون نمایشنامهنویسان استان را تشکیل دهند. تشکیل این کانون در راستای تخصصیکردن زمینههای مختلف تئاتر خراسان رضوی است که از سوی انجمن هنرهای نمایشی استان انجام میشود. در این راستا نشستهای دیگری هم با حضور بازیگران، طراحان و کارگردانان برگزار شد و هم اکنون، کانون طراحان در حال نگارش آییننامه خود هستند و کانون بازیگران هم هیئت مدیره خود را شناخت و درحال عضوگیری است. هرچند کانون منتقدان و نیز عکاسان تئاتر که در گذشته شکل گرفته کمتر از آنها حمایت میشود. باید دید که تشکیل کانونهای تخصصی تئاتر در مشهد فقط در حد یک نام خواهد ماند یا قدرت و توانایی در کسب بودجه و در نهایت رشد زمینههای تئاتری را خواهند داشت.
پنجم: امروز هم قرار بود مانند چند هفته گذشته نشست درامنویسان مشهدی با عنوان «شنبههای خوانش» برگزار شود که به دلیل برگزاری نشست آسیبشناسی که در همین نوشتار به آن اشاره کردیم، امروز برگزار نمیشود؛ ولی بهگفته حسین وحدتی، مدیر این نشستها، شنبه هفته آینده، نمایشنامه «ماجرای گالاپاگوس بهروایت سلطان مارک» بهنویسندگی سهند خیرآبادی و کارگردانی محمدحسن نیازی (ساعت 17) در تالار عروسکی مجتمع فرهنگی هنری امام رضا(ع) خوانش میشود که از آثار برگزیده دهمین جشنواره نمایشنامهخوانی مشهد به شمار میآید. بهطورحتم برگزاری چنین نشستهایی به رشد عنصر اصلی و با اهمیت متون نمایشی منجر خواهد شد. امسال دو نشست شورایی از درامنویسان مطرح تئاتر مشهد در حوزه هنری و نیز موسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی برگزار شد و محصول آن 12نمایشی است که امیدواریم تا آخر امسال منتشر شود. هرچند مجموعه نمایشهای سعید تشکری از درامنویسان مشهدی مطرح کشور با عنوان «از پشت پنجره» در همین هفته، نویدبخش روزهای خوبی برای آینده نمایشنامهنویسی مشهد خواهد بود. جلد سوم «از پشت پنجره» به 10 اثر از 10درامنویس مطرح کشوری و مشهدی خواهد پرداخت که هم اکنون در مرحله صفحهآرایی است.
ششم: اما پایانبخش این نوشتار به مهمترین بخش تئاتر مشهد در این چند روز گذشته خواهد پرداخت که آن حضور پرقدرت تئاتر مشهد در جشنواره بینالمللی تئاتر فجر 92 است. امسال تئاتر مشهد باید با همان دو نمایش «دویک به نفع بارسلونا» و «تارشیشهای» در جشنواره فجر شرکت کند. نمایش اول برگزیده جشنواره تئاتر استانی رضوان و نیز منطقهای کشور است و در بخش تئاتر مناطق جشنواره فجر اجرا میشود و نمایش دوم هم از برگزیدههای جشنواره سراسری «سوره ماه» بهشمار میآید که در بخش جشنواره جشنوارههای این رویداد مهم به روی صحنه میرود. بهطورحتم برنامهریزی منسجم و حمایت از آثار تولیدی برای جشنواره تئاتر فجر از سوی مدیران هنری میتوانست نمایندگان بیشتری از شهرمان را راهی پایتخت کند؛ اما افسوس که چرا تئاترهای ما در بخش «چشمانداز» رد شد؟ بهطورحتم مسئولان مرکز و نیز جشنواره فجر باید توضیح دهند که آیا انتخاب 12نمایش بخش چشمانداز براساس شایستگی است که همگی از تهران انتخاب شدند یا اینکه به دلیل هزینههای جانبی تئاترهای شهرستان، این آثار انتخاب نشدهاند.
بهطورحتم باید مسئولان تئاتر مشهد از حقانیت تئاتر شهرستان و نیز تئاتر شهرمان دفاع کنند و جوابی را برای این سوال بیابند که چرا نمایشهای «ما تمامی مردگان بودیم» و «علائم حیاتی کره مریخ» که با هزینههای بسیاری تولید شدهاند، نباید به دلیل سیاستهای از بالا به پایین پایتختنشینان تئاتر، بهجشنواره بینالمللی تئاتر فجر 92 راه پیدا کنند؟
نظرات شما عزیزان: